Xu hướng tập gym để có một cơ thể săn chắc, khỏe mạnh và cơ bắp đang trở nên phổ biến trong thế giới hiện nay. Nhưng liệu bạn có từng thắc mắc khi bạn đi tập thì đâu là nguồn năng lượng để cơ bắp của bạn hoạt động? Câu trả lời đó chính là ATP, vậy ATP là gì, người tập thể hình cần lưu ý gì để duy trì ATP khi tập gym?
1. ATP là gì?
ATP hay còn gọi là Adenosine triphosphate là phương pháp mà cơ thể sử dụng để lưu trữ và sử dụng năng lượng, hay cụ thể hơn ATP là phân tử mang năng lượng, có chức năng vận chuyển năng lượng đến các nơi cần thiết để tế bào sử dụng. Đối với cơ bắp của bạn hay cụ thể hơn là từng tế bào trong cơ thể bạn thì ATP chính là nguồn năng lượng để mọi thế hoạt động. Khi một tế bào cần năng lượng, nó phá vỡ ATP để tạo thành adenosine diphosphate (ADP), một phân tử photphat tự do, và giải phóng 12kcal năng lượng.
Lượng ATP dự trữ trong cơ không nhiều chính vì vậy để có một cơ bắp khỏe mạnh lâu dài thì cần phải phục hồi và duy trì ATP đầy đủ. Năng lượng dùng để phục hồi ATP được phân giải từ các thành phần tinh bột, đạm, chất béo.
ATP là gì?
2. Hoạt động của ATP.
Dự trữ ATP trong 1 bó cơ không nhiều, để co cơ lâu dài ATP luôn phải được phục hồi đầy đủ. Năng lượng dùng để phục hồi ATP bằng cách phân giải nhiều chất khác nhau: tinh bột, protein, chất béo.
Trong cơ thể, ATP được tổng hợp bằng 2 con đường khác nhau:
– Không có sự tham gia của oxy gọi là quá trình yếm khí.
– Có sự tham gia của oxy gọi là quá trình hiếu khí.
Để tái tạo ATP có 3 hệ thống (hệ năng lượng) làm việc:
– Hệ photphagen.
– Hệ lactic.
– Hệ oxy.
Trong đó hệ photphagen và hệ lactic là hệ yếm khí, hệ oxy là hệ hiếu khí.
Ba hệ trên khác nhau về:
– Cơ chất: chất sinh ra năng lượng.
– Dung lượng: là số lượng tối đa có thể cung cấp.
– Công suất: là nguồn năng lượng tối đa có thể cung cấp trong 1 khoảng thời gian nhất định.
Mức độ tham gia của 3 hệ năng lượng trên phụ thuộc vào: công suất và thời gian co cơ, điều kiện hoạt động của cơ và mức độ cung cấp oxy cho cơ thể.
2.1. Hệ năng lượng photphagen.
Lượng ATP tiêu hao trong co cơ có thể tái tổng hợp nhờ vào creatine chứa trong cơ (creatine photphat) vì thế hệ năng lượng này còn có 1 tên gọi khác là ATP-CP. Chúng ta không đi sâu vào cách mà các hệ năng lượng thực hiện trong tế bào để cho bài viết đơn giản dễ hiểu hơn.
Photphagen là hệ năng lượng cung cấp nhanh nhất cho cơ thể. Nó được sử dụng trong giai đoạn đầu của các hoạt động cơ bắp. Hệ photphagen có công suất lớn nhất, gấp 3 lần hệ lactic, gấp 4 lần hệ oxy. Do đó, hệ Photpahgen có vai trò chủ yếu trong việc cung cấp năng lượng cho các hoạt động có công suất tối đa: chạy ngắn, ném, đẩy, nhảy… Việc cung cấp năng lượng bằng hệ này cực kì ngắn (không quá 12s) do đó đối với các hoạt động lâu hơn thì cần phải có sự tham gia của các hệ năng lượng khác.
Hoạt động của ATP
2.2. Hệ Lactic.
Trong các hoạt động tương đối dài hơi thì cơ thể sử dụng năng lượng để tái tổng hợp ATP và CP bằng cách phân giải yếm khí đường glucose. Phản ứng sẽ sinh ra axit lactic gây độc hại mệt mỏi cơ. Do đó hệ năng lượng này có tên là hệ Lactic.
Cơ chất của hệ năng lượng này là glycogen dự trữ trong cơ, glucose trong máu chuyển vào cơ, và glucose từ gan vận chuyển vào máu.
Hệ năng lượng này có công suất nhỏ hơn hệ Photphagen (nhỏ hơn 3 lần hệ photphagen và lớn hơn 1.5 lần hệ oxy).
Trong hoạt động tối đa, sự phân giải glycogen yếm khí cũng chỉ xảy ra không quá 25% lượng glycogen dự trữ. Do vậy dung lượng của hệ năng lượng lactin cũng không lớn lắm.
Hệ năng lượng này bắt đầu hoạt động ngay từ lúc co cơ nhưng đạt công suất lớn nhất sau 30-40s. Do đó hệ lactic có vai trò quyết định trong việc cung cấp năng lượng cho các hoạt động kéo dài từ 20s đến vài phút.
Trong hoạt động của hệ lactic, lượng glycongen trong cơ và trong gan không bao giờ được sử dụng đến mức cạn kiệt. Năng lượng hệ lactic hạn chế không phải do trữ lượng glycogen ít mà là do axit lactic sinh ra đã ức chế các men phân giải glycogen.
2.3. Hệ năng lượng oxy.
Trong các hoạt động cơ bắp có công suất không lớn kéo dài và được cung cấp oxy đầy đủ, tức là trong hoạt động ưa khí, cơ thể sử dụng phản ứng oxy hóa các chất dinh dưỡng như: đường, protein và chất béo để cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động. Hệ năng lượng này được gọi là hệ oxy hóa.
Hệ năng lượng oxy hóa này sử dụng 2 chất chính đó là: đường và chất béo để cung cấp năng lượng cho hoạt động co cơ. Hai chất này khác nhau rõ rệt về công suất cũng như dung lượng.
Oxy hóa đường: xảy ra giống như thủy phân glucose trong hệ lactic. Do quá trình này có oxy nên axit lactic sinh ra sẽ tiếp tục bị oxy hóa thành CO2 và nước.
Dung lượng của hệ oxy hóa đường phụ thuộc vào trữ lượng glycogen ở cơ và gan và khả năng tái tạo glucose từ các chất khác (axit lactic, axit amin, axit pyruvic…) của gan với dung lượng lớn.
Trong khi đó sự phân giải ưa khí chất béo sẽ sinh ra nhiều năng lượng hơn oxy hóa đường. Do mỡ trong cơ thể có trữ lượng rất lớn (trung bình từ 10%-30% khối lượng cơ thể) đủ năng lượng cho cơ thể có thể hoạt động liên tục hàng chục ngày.
Tỷ lệ đường và mỡ bị oxy hóa bị phụ thuộc vào công suất của hoạt động ưa khí. Công suất càng lớn thì sẽ oxy hóa đường nhiều, công suất nhỏ thì sẽ oxy hóa mỡ nhiều.
3. Tại sao cần duy trì ATP khi tập gym?
Đối với những người tập gym khi cơ bắp và sự chuyển hóa năng lượng là một điều vô cùng quan trọng. Cũng vì điều đó nên sự duy trì ATP gần như quyết định khá nhiều đến kết quả của người tập gym.
Đồng thời, việc duy trì và nạp đủ ATP cũng tác động rất tốt. Đến sức khỏe của người tập Gym nói riêng cũng như người bình thường nói chung. Đặc biệt là đối với những người tập tạ nặng. Việc duy trì năng lượng ATP giúp cơ bắp không bị thiếu hụt năng lượng. Và còn hỗ trợ trong việc phát triển cơ bắp tối đa.
Đối với những người tập tạ nặng hay như các bodybuilder. Việc duy trì năng lượng ATP từ các chất tự nhiên. Thường rất khó do nhu cầu sử dụng cao và nhiều trong các buổi tập. Chính vì vậy, creatine là một giải pháp cho vấn đề này.
Qua bài viết này các bạn đã hiểu được cách hoạt động của 3 hệ năng lượng trong vai trò tổng hợp ATP phục vụ cho hoạt động cơ bắp. Từ đây bạn có thể áp dụng vào buổi tập thể hình để đạt được kết quả tối ưu cho bản thân. Mục tiêu tăng cơ bắp thì nên sử dụng hệ năng lượng nào? Giảm cân thì dùng hệ năng lượng nào? Giảm mỡ giữ cơ thì sao? Chắn chắn là bạn đã tự trả lời được những câu hỏi này. Xin chào và chúc các bạn thành công.
